Keuze …

Ik ga vanmorgen mijn broer ophalen om samen met hem naar mijn opa te gaan in Utrecht. Even voor kerst hebben wij te horen gekregen dat hij nog enkele dagen had. Hij leeft nog en hij heeft er nog zin in volgens mijn oom.

Bij mijn opa aangekomen zit deze kwiek en rechtop in zijn bed. Hij zit er vitaal bij voor een man, die terminaal ziek is, en onder de omstandigheden verkeerd dat hij niet meer geholpen wordt. Mijn oom is ook aanwezig. We drinken fijn samen koffie en kletsen een beetje over niks eigenlijk. Mijn oom concludeert dat mijn opa moppert en dat betekent dat het goed gaat. We besluiten om na een uurtje weg te gaan. Ik praat nog even met mijn oom na en leg uit dat het niet meer zal duren met mijn vader. We hebben een gesprek met de dokter vertel ik hem en beloof hem te bellen als ik duidelijkheid heb.

Onderweg naar Amsterdam belt de dokter van mijn vader ons in de auto. We spreken met hem af op de palliatieve afdeling. Voordat we naar de dokter gaan eten we nog snel een broodje in Amstelveen. Rond twee uur hebben we de afspraak.

In het verzorgingstehuis aangekomen melden we ons bij de verpleging van mijn vader. De dokter wordt gebeld en komt na een klein kwartiertje aan. We gaan naar een aparte kamer. Hij vraagt of wij bezwaar hebben of de studente geneeskunde, die stage loopt, bij het gesprek aanwezig is. Wat ons betreft is dit geen probleem.

De dokter is ochtend al bij mijn vader geweest. Hij concludeert dat het er niet goed uitziet. Feitelijk is de stervensfase al begonnen. We krijgen een bevestiging van ons gevoel. De dokter legt ons voor dat er de wens van mijn vader, waar mijn broer en ik van op de hoogte zijn, om in het geval van uitzichtloos leiden euthanasie aan te vragen met hem besproken is. Destijds ben ik zelf bij dit gesprek aanwezig geweest en samen met mijn vader hebben we de documentatie hier voor in orde gemaakt. De dokter stelt voor om mijn vader de keuze voor te leggen van euthanasie of palliatieve sedatie. We hebben ons  destijds door twee dokteren uitgebreid laten informeren over beide mogelijkheden. Euthanasie is het op hun eigen verzoek bespoedigen van de dood oftewel een actieve vorm van levensbeeindiging met een slaapmiddel gecombineerd met een spierverslapper en palliatieve sedatie is het toedienen van slaapmedicatie tijdens de stervensfase.

We gaan richting de kamer van mijn vader. Het is een bijzonder binnenkomen. We gaan zitten en de dokter start het gesprek met mijn vader. De dokter vraagt of mijn vader alles kan horen en goed begrijpt. Hij legt hem uit dat het niet goed gaat en mijn vader bevestigt dit. Voorzichtig begint de dokter met het voorleggen van de keuze. Het blijft even stil. Mijn broer en ik zeggen tegen mijn vader dat elke keuze de juiste is en dat wij achter hem staan. Hij moet voor zichzelf kiezen vinden wij. Na een tijdje geeft hij aan dat het ‘goed zo is’. Het blijft onduidelijk welke vorm hij kiest. De dokter raad mijn vader aan om de weg van de palliatieve sedatie te bewandelen. Mijn vader is het daar mee eens. Maar geeft aan dat hij mij aan het einde van de middag nog even zal bellen als wij met onze vader hebben gesproken.

De dokter verlaat de kamer en niet veel later komt de geestesbegeleider binnen. Hij is inmiddels op de hoogte dat het er niet goed uit ziet. Hij vraagt mijn vader wat hij wil. Het is tijd om los te laten en te gaan vertelt hij mijn vader. Wij vallen bij en geven wederom aan dat we achter zijn beslissing staan. Het is een bijzonder gesprek. Een paar maal wordt duidelijk dat mijn vader er wel klaar mee is.

Wanneer de geestesbegeleider de kamer verlaat pakken mijn broer mijn vaders handen vast en proberen hem gerust te stellen dat het goed is. Mijn vader brabbelt ‘hou je taai, het komt goed …’ Het is een emotioneel moment dat ik mijn hele leven nooit meer zal vergeten. Na een tijd besluiten mijn broer en ik om mijn vader even met rust te laten en kopje koffie te gaan drinken. We concluderen dat we duidelijkheid hebben en achter de beslissing staan. We vragen elkaar of het gaat …

Aan het einde van de middag heb ik contact met de dokter. We spreken af de weg van de palliatieve sedatie in te slaan en morgen in de ochtend daar mee te beginnen. Na dit gesprek overleg ik met mijn broer en gaan nogmaals met mijn vader praten wie hij nog wil zien. Ik bel iedereen, die mijn vader nog wil zien, op en vraag deze avond nog langs te komen. We besluiten wanneer mijn schoonzus binnenkomt om elkaar af te wisselen vanavond zodat zij naar hun kinderen kunnen wanneer ik terug kom. Ik ga snel een hapje eten bij mijn beste vriendin.

Iedereen is aanwezig wanneer ik terugkom. Ik leg iedereen voor dat zij morgenochtend ook aanwezig kunnen zijn bij het begin van de palliatieve sedatie. Iedereen zal er zijn morgen.

Langzamerhand gaat iedereen weg. Ik vraag slaapmedicatie voor mijn vader. Ik maak nog een keer zijn kamer voor de laatste keer in orde en doe de gordijnen dicht zodat hij rustig kan slapen. Het is inmiddels half elf.

De tranen glijden over mijn wangen in de auto. Onderweg bel ik met mijn vrienden om het nieuws te vertellen. Een is zelfs terug gekomen uit Belgie om vanavond met mij te kletsen en er voor me te zijn. Ik pik hem op voor het centraal station. We stoppen in de Spuistraat om wat te drinken. Ik ben blij dat hij er is. Na even gekletst te hebben stelt hij voor om naar huis te gaan en mij morgen op te halen om mij naar het verzorgingstehuis te brengen. Ik geef hem mijn auto mee.

Thuis besef ik me dat dit de eerste dag is in mijn verdere leven. Binnen niet al te lange tijd zijn mijn broer en ik wees. Wat heeft mijn vader een dappere keuze gemaakt …

Realisatie …

Aan het begin van de avond ga ik naar mijn vader toe. Hij wordt wakker als ik binnenkom. Ik probeer met hem te praten, maar al gauw blijkt dat hij dat niet meer goed kan. Onverstaanbare zinnen en hier en daar losse woorden. Hij valt weg. Ik begin mezelf na een tijdje te realiseren dat het niet goed is en bel mijn broer dat het verstandig is om langs te komen. Ook bel ik op eerder verzoek van mijn vader de vriendin van mijn moeder met de vraag of ze langs wil komen.

Na twee uur alleen met mijn vader geweest te zijn komt mijn broer binnen. Ik heb hem gevraagd om wat te eten voor mij mee te nemen. De hele avond heb ik nog niks gegeten behalve wat uit de snoepwinkel van mijn vader.

Mijn broer heeft wat van de FEBO meegenomen. Mijn vader heeft een opleving wanneer mijn broer binnenkomt. Tijdens het eten realiseer ik dat mijn vader me onlangs heeft verteld dat hij midden in de nacht zin had in knakworst. Deze heeft toen besteld bij de verpleging. Ik vraag hem of hij een patatje van mij wil. Die wil hij wel. Ik leg er een paar voor hem neer. Moeizaam probeert hij ze op te eten. Daarna probeert hij wat van zijn thee te drinken. Zijn kopje laat hij vallen in bed. De verpleging helpt hem zijn bed en zijn kleren te verschonen. Verschoond zakt mijn vader weer weg.

De vriendin van mijn moeder is inmiddels gearriveerd. Ik leg mijn broer voor om even met de verpleging te gaan kletsen. We hebben beide het gevoel dat het allemaal niet lang meer duurt en willen weten hoe de verpleging tegen de situatie aankijkt. Zij geven aan dat mijn vader hard aan het vechten is en dat het heel hard achteruit gaat. Zij denken dat het niet heel lang meer gaat duren voordat hij komt te overlijden.

We spreken met de verpleging af dat de dokter van het verzorgingstehuis ons morgenochtend belt voor een afspraak. De verpleging geeft mijn vader medicijnen voor het slapen. Mijn vader heeft rust nodig zo lijkt het.

Mijn broer en ik besluiten om morgen samen met de dokter te gaan praten om te kijken hoe hij tegen de situatie aankijkt. We spreken met de vriendin van mijn moeder af om haar morgen in te lichten als wij meer weten. Onderweg naar huis realiseer ik me dat het echt niet lang meer gaat duren. Het is de realisatie van de wetenschap dat je weet hoe het verhaal afloopt die hard aankomt. Het is pittig de tranen springen onderweg in mijn ogen.

Thuis probeer ik de avond op een rijtje te krijgen. Er bekruipt me ook een gevoel van opluchting. Ergens voel dat ik nu al die tijd weet waar ik echt aan toe ben.

Ex ..

Vandaag begint rustig. Ik drink hier en daar koffietje met bekenden. ’s Middag bel ik mijn vader op of hij nog wat nodig heeft. Hij geeft aan dat hij iets van body lotion nodig heeft, want zijn huid wordt wat droog vertelt hij. Voordat ik naar hem toe ga doe ik nog een bezoek aan de Etos.

Twee weken gelden heb ik hem gesproken of hij mijn ex-vriendin nog wilde zien. Tot medio 2009 is zij toch acht jaar lang goed met mijn ouders in contact geweest. Ik vind het belangrijk dat zij in ieder geval de gelegenheid heeft om mijn vader nog een keer te zien. In overleg met mijn vader heb ik haar ook een poosje geleden voorgelegd of zij mijn vader nog wil zien. Ze heeft ook een fijne band met mijn ouders onderhouden in de tijd dat wij samen zijn geweest.

Zij komt naar mij toe aan het begin van de avond, waarna we samen naar mijn vader vertrekken. Onderweg naar het verzorgingstehuis praten we een beetje bij over de situatie. We hebben de afgelopen maanden gelukkig wel contact over de gehele situatie gehad waar ik, mijn broer en mijn vader in verkeren. Zij hoeft niet helemaal in het diepe te springen.

We kletsen bijna twee uur en drinken de nodige koffietjes. Het is een fijne avond. Er worden grapjes gemaakt en de sfeer is gemoedelijk. Mijn vader is blij haar even te zien merk ik. Ze hebben het altijd met elkaar kunnen vinden. Mijn vader wordt moe en we maken ons op om te vertrekken.

Ik vind het fijn dat mijn ex-vriendin mijn vader gezien heeft en goed heeft kunnen spreken. Thuis gekomen neem ik afscheid van haar. Ik eet nog wat alleen en probeer vroeg te gaan slapen. Net als gisteren voel ik me niet helemaal lekker. Weer heb ik een onrustig gevoel. Het is zwaar merk ik. Ik ben emotioneel. Het gevoel dat ik heb is alsof ik zelf op mijn laatste benen loop … Toch probeer ik naar bed te gaan.

Baksteen …

Ik word laat wakker vandaag. Gun mezelf om even uit te slapen. Om twee uur heb ik afgesproken om met een van mijn vrienden naar mijn vader te gaan. We treffen elkaar beneden bij het verzorgingstehuis. Ik vind het fijn dat hij meegaat.

Het is een gemoedelijke middag waarbij we worden vermaakt door een programma op Discovery Channel. Mijn broer komt later ook nog langs. Hij heeft eerst een voetbalwedstrijd. We kletsen met zijn allen nog een beetje over voetbal. Onze vroegere ‘carrieres’ komen ter sprake. Tegen het einde van de middag ga ik naar huis.

Onderweg naar huis merk ik dat de baksteen in mijn buik zwaarder wordt. Het is een raar gevoel. Unheimisch en onrustig soms. Thuis aangekomen besluit ik om in de ‘chill modus’ te gaan. Niks doen en muziek luisteren. Ik val een paar keer in slaap op mijn bankje. Als ik wakker word merk ik dat de baksteen er nog steeds is. Verdriet doet pijn. Het voelt als een baksteen.

Toch zorg ik al de gehele afgelopen periode voor een dagelijkse routine en houd me daaraan vast. Bijtijds opstaan bijvoorbeeld. Het geeft me een gevoel van stabiliteit wanneer de rest soms een chaos lijkt. Ik doe boodschappen, doe een wasje en besteed tijd aan mijn vrienden. Zie de nodige mensen voor een kopje koffie of een broodje buiten de deur. Af en toe kom ik ergens om mijn gezicht te laten zien.

Ik probeer de dingen in perspectief te houden. Het proces is niet ineens mijn hele leven, het maakt er op dit moment deel van uit. Ik focus me soms ook op andere dingen. Wanneer ik met andere mensen praat, praat ik niet alleen over het proces van mijn vader. Ik stel hun ook vragen, wat zij meemaken doet er ook toe en het biedt mij de nodige afleiding en inzichten.

Het hele proces van de afgelopen weken is zowel emotioneel als lichamelijk zwaar. Het berooft je van je energie, zowel je emotionele als je fysieke energie. Je vraagt je af wat de zin van je leven is als je de afgelopen tijd zoveel emotionele pijn moet ervaren. Toch is de situatie waar ik in zit is niet het einde van de wereld. Zowel mijn vader als mijn moeder zouden dat niet willen. Het leven zelf is de zin van het leven. Daar houd ik me aan vast.

Het is allemaal niet makkelijk. Het is zwaar en soms echt klote …. Ondanks alle ratio voel ik vandaag de hele dag een baksteen in mijn maag. Ik troost me met de gedachte dat de baksteen ooit eens weg zal zijn.

Humor …

Humor is het vermogen om iets dat grappig, amusant of geestig is aan te voelen, te waarderen of tot uitdrukking te brengen. Humor kan ook een aanduiding zijn van de expressie van iets komisch of grappigs in woord, daad of geschrift.

Deze middag zit mijn oom, de broer van mijn moeder, en zijn vriendin bij mijn vader. Ik had hem al laten weten dat ik ook even langs zou komen. Mijn oom heeft humor. Utrechtse humor. Het lijkt Tineke Schouten wel als ik hem hoor praten. Ergens geniet ik daar wel van, merk ik. Zo ook mijn vader. Bij elk stukje wat mijn oom vertelt zit ergens altijd wel een grappige gevatte opmerking.

Als mijn oom weg is praten ik en mijn vader even na. We komen tot de conclusie dat we beiden altijd moeten lachen om mijn oom. Allebei vinden we het fijn als hij op bezoek is geweest. Ondanks de situatie waar we allemaal in verkeren weet hij er toch op een of andere manier een fijne draai aan te geven.

De glimlach van mijn vader laat zien dat zijn hart thuis is vandaag. Het is fijn om te zien dat hij in deze fase toch nog op een bepaalde manier kan genieten.

Wetenschap …

Vanmiddag heb ik contact met mijn vader. Ze gaan hem vervoeren van het ziekenhuis naar het verzorgingstehuis. Het kan nog wel even duren geeft hij aan. Ik geef hem aan dat het prima is en dat hij mij een pingetje stuurt als hij vetrekt uit het ziekenhuis.

In de tussentijd komt een van mijn beste vrienden bij mij langs. Ik kan mijn hart bij hem luchten. Ik heb de hele week al het gevoel dat de laatste fase is aangebroken. We praten anderhalf uur. Ik ben blij dat hij even is geweest.

Aan het einde van de middag besluit ik alvast richting het verzorgingstehuis te gaan. Ik bel mijn vader onderweg op dat ik op hem zal wachten in het verzorgingstehuis. Tijdens dit gesprek vertelt hij mij dat hij in de tussentijd nog een dokter, die bij hem langs is geweest, heeft gesproken. De uitkomst van het gesprek zal hij wel laten weten in het verzorgingstehuis.

In het ziekenhuis aangekomen praat ik met mijn vader over het gesprek met de dokter. Hij geeft aan dat het nog een kwestie van dagen is en geen weken meer. Ergens vermoedde ik deze boodschap al. De boodschap komt toch hard aan, ook al ben ik al drie maanden bekend met dit nieuws. Het is nu alleen duidelijk voor alle betrokkenen waar iedereen aan toe is de komende tijd.

Ik blijf nog geruime tijd in het ziekenhuis. Vraag aan mijn vader wie ik moet bellen en wie hij echt nog wil zien. Tevens probeer ik met de verpleging af te stemmen wanneer de ambulance komt, mijn vader wil weg uit het ziekenhuis merk ik. Het duurt nog wel even. Ik spreek met mijn vader af dat hij mij belt wannneer hij in het verzorgingstehuis is. Mijn vader wil gaan rusten.

De laatste dagen zijn aangebroken, onderweg naar huis merk ik dat deze wetenschap pijn doet. Ik ben verdrietig.

Burgermeester …

Vanmorgen vroeg ga ik naar mijn vader toe. Het is zeven uur als ik bij hem aankom. Hij zit al helemaal klaar in bed om vervoerd te worden door de ambulance.

Net als de laatste keer begin met het maken van een tasje voor de overnachting die hij gaat maken in het ziekenhuis. De bloedtransfusie neemt net als de vorige keer een dag en een nacht in beslag. Om acht uur is de ambulancedienst, die mijn vader gaan vervoeren, gearriveerd en nemen mijn vader mee. Ik ga met mijn eigen auto naar het ziekenhuis.

Bij het ziekenhuis aangekomen moet ik mijn auto voor de zoveelste keer op het betaald parkeerterrein zetten. Onderweg van het parkeerterrein naar het ziekenhuis bedenk ik me ineens ‘waarom ligt er geen rode loper voor mij?’. Ik kom al meer dan 9 maanden lang bij dit ziekenhuis en betaal echt bakken met geld voor het parkeerterrein hier. Zo langzamerhand ben ik wel de hoofdsponsor hier denk ik (dit is waarschijnlijk niet waar, want er zullen vast mensen zijn die nog meer daar parkeren dan ik) …

Boven bij mijn vader aangekomen maak ik de opmerking over het ‘hoofdsponsorschap’. Hij moet lachen en zegt dat het zo maar eens zou kunnen dat ik inderdaad de meeste parkeerbonnetjes heb van alle bezoekers. We bedenken samen uiteindelijk dat er een top 5 van meest parkerende bezoekers ergens bij het parkeerterrein moet worden opgehangen. Deze bezoekers zouden dan wel recht hebben op privileges. We lachen … Het is ontspannen in het ziekenhuis.

Het is wederom dezelfde afdeling waar mijn moeder gelegen heeft. We zijn inmiddels bekend met het verplegend personeel. Netjes zeggen ze allemaal even gedag en krijg ik een kopje koffie. Ik regel voor mijn vader een televisie voor de komende middag en avond. Na mijn koffie opgedronken te hebben ga ik naar huis om dingen te doen. Ik laat mijn vader weten dat ik vanmiddag weer langs kom.

Vanmiddag kom ik terug bij mijn vader. Hij ligt te slapen en wordt eigenlijk niet wakker. Ik staar een beetje naar buiten. Ik bedenk mij ineens dat ik het parkeerterrein ook kan toevoegen aan Foursquare. Als ik dan niet als hoofdsponsor wordt genoemd dan ga ik voor het burgermeesterschap binnen Foursquare. Burgermeester van het parkeerterrein, daar ontvang je punten bij Foursquare voor. Dat is ook voldoende credit vind ik.

Normale dag …

In de afgelopen weken heb ik gemerkt dat je soms een ‘normale’ dag hebt. Tenminste zo voelt het onder de omstandigheden waar ik in verkeer. Er gebeurt feitelijk even niks en je hebt elkaar niet veel te vertellen.

Ik heb vandaag een tas van mijn vader’s werk, die hij nog thuis heeft liggen, meegenomen. Hij wil deze uitzoeken en meegeven aan een van zijn collega’s. Elke week komen er wel een paar collega’s van hem op bezoek namelijk. Er is veel betrokkenheid vanuit het werk van mijn vader. Dit vind ik erg mooi om te horen. Samen met mijn vader pluis ik de tas uit en maak hem gereed dat hij terug kan naar het bedrijf waar mijn vader werkt.

Terloops vertelt mijn vader dat hij morgen weer een bloedtransfusie krijgt, omdat zijn bloedwaarden weer gedaald zijn. Ik vraag hem of hij het fijn vindt dat ik met hem mee ga naar het ziekenhuis. Hij geeft aan dat ik dan erg vroeg op moet. Ik vertel hem dat ik dat niet erg vind en er gewoon ben.

We kijken samen nog even televisie en drinken een kopje koffie voordat ik weg ga naar huis. Bij elkaar zijn en over niets hebben of koetjes en kalfjes is ook bijzonder merk ik. Het is een normale dag …

Oorzaak …

Gisteren ben ik geschrokken van het feit dat mijn vader enorme pijn heeft gehad en dat hij verkeerde in een toestand, die ik eerder bij mijn moeder wel eens heb gezien. Vandaag zit hij in zijn rolstoel als ik aankom in zijn kamer in het verzorgingstehuis. Ik ben verbaasd en vind het ongelofelijk hoe hij er bij zit na gisteren.

Ik hang mijn jas op en pak een kopje koffie van de gang om vervolgens een praatje met mijn vader te maken. Ik ben geschrokken gisteren vertel ik hem. Hij zegt dat hij zelf ook geschrokken is. Angstig heeft hij het ervaren, vertelt hij mij.

Het is een raar gezicht dat mijn vader er weer ‘goed’ bij zit na gisteren. Ik vraag hem of hij de dokter heeft gesproken en wat er dan aan de hand is geweest. Hij vertelt me dat het matras waar hij op ligt met lucht gevuld wordt door een pomp. Deze pomp is stuk geweest en hebben ze vervangen. Doordat er geen voldoende lucht meer in het matras heeft gezeten is de druk op het lichaam van mijn vader toegenomen. De tumoren zijn door mijn vader’s lichaam uitgezaaid en de pijn is ondragelijk geweest, omdat mijn vader feitelijk op de bodem van bed heeft gelegen.

Zijn bed is inmiddels gemaakt en hij ligt weer comfortabel meldt hij mij.

Ik hoop dat de oorzaak van het ongemak dat mijn vader ervaren heeft daadwerkelijk ook echt de oorzaak is en niet alsnog blijkt dat er iets anders aan de hand is. Ik probeer het allemaal te begrijpen en voel dat ik het lastig vind. Ergens houd ik toch rekening met een ander scenario en een andere uitkomst.

Geschrokken …

Aan het eind van de middag krijg ik een telefoontje van mijn vader. Hij vraagt me om meteen te komen. Hij kan niet meer en is moe. Een beetje verrast stap ik in mijn auto en zorg dat ik zo snel mogelijk bij hem ben.

Onderweg bekruipt me het gevoel dat ik al een keer gehad heb op de dag dat mijn moeder overleed. Het zal toch niet zo zijn dat het sterven van mijn vader nu al zijn intreden doet? Dat is wel heel plotseling ondanks het ziekbed.

Ik kom bij mijn vader in zijn kamer binnen en merk aan hem dat het niet goed is. Hij is blij dat ik er ben en vraagt of ik op de stoel naast het bed bij hem wil komen zitten. In eerste instantie probeer ik uit te vinden hoe het er voor staat met hem. Is het moment aangebroken dat ik iedereen moet gaan bellen? Hij probeert zich te ontspannen, maar blijft zeer onrustig. Hij vraagt of ik de vriendin van mijn moeder wil bellen. Hij heeft nog een mobiele telefoon voor haar klaar liggen die zij op kan komen halen vanavond.

Na een uur arriveert de vriendin van mijn moeder. Mijn vader probeert meteen uit te leggen hoe het werkt met de mobiele telefoon. Zij is nu ook bereikbaar voor hem.

Ik probeer de verpleging te raadplegen voor medicijnen. Het zou fijn zijn als hij wat slaappillen krijgt om rustig te worden. Samen met de verpleging stop ik mijn vader in bed. Na een paar uurtjes gaat het wel weer met mijn vader. Kennelijk lag hij niet zo goed in zijn bed en doet dit enorme pijn. Deze pijn zorgt er voor dat hij in een keer niet goed wordt, denkt hij. Ik adviseer hem om lekker te gaan slapen en zijn rust te nemen.

In de auto begin ik me een aantal dingen te realiseren. Ik weet dat de dag dat mijn vader zal sterven sneller zal aanbreken dan ik verwacht. Ondanks dat ik mezelf mentaal probeer te wapenen tegen dat moment, ben ik vandaag toch erg geschrokken. Waarschijnlijk kan en moet ik mij niet (proberen te) wapenen tegen deze dag.

Verjaardag …

Met een lichtelijk punthoofd van de nieuwjaarsborrel, waar het erg gezellig was, ga ik deze ochtend de Spaanse vrienden ophalen om ze vervolgens naar Schiphol te brengen. Op Schiphol moeten we bijna een uur wachten aan de incheckbalie van Iberia. Alles gaat ‘tranquillo’ vandaag merk ik al. Ik maak me niet druk.

Thuis gekomen gooi ik mezelf in de laagste versnelling. Ik zit een beetje weg te doezelen op de bank. Lekker muziek luisteren. Ik heb nog wat naweeën van mijn gevoel van gisteren merk ik. Kerst en Oud en Nieuw is kennelijk voor mij een heel beladen periode geweest. Er heerst daardoor onrust in mijn lijf.

Later op de middag ga ik naar mijn vader. We kijken en beetje televisie en spreken nog even de afgelopen dagen door. Het is de verjaardag van mijn moeder vandaag. Op een of andere manier is dit onderwerp niet gevallen tijdens onze gesprekjes merk ik later op als ik in de auto zit. Ik weet niet of het niet vallen van de verjaardag van mijn moeder als onderwerp goed of slecht is. In ieder geval denk ik er aan.

Ik heb vanavond een etentje met een van mijn beste vrienden (tja, ik heb er een paar is inmiddels gebleken). Het is een verlaat etentje voor mijn verjaardag … Het is een zeer fijne gemoedelijke avond. We hebben heerlijk gegeten en kunnen kletsen. Ik ga met een fijn gevoel naar huis. Langzamerhand begint alles weer een beetje rustig te worden in mijn lijf.

Vandaag is een verjaardag …

Leeg …

Nieuwjaarsdag is altijd een rare dag. Ik word wakker met een steen in mijn buik. Toch probeer ik een beetje op gang te komen.

Ik breng de rolstoelbus terug naar het Sarphatihuis. Daar aangekomen bied ik de vriend van mijn vader aan wanneer er een chauffeur uitvalt om een dagje te chauffeuren. Dit als tegenprestatie voor het mogen lenen van de rolstoelbus. Hij moet lachen, maar neemt het ter harte. Ik vertel hem dat ik het meen.

Vanaf het Sarphatihuis neem ik de tram richting het Leidseplein. Onderweg bel ik mijn vader om te checken hoe hij Oud en Nieuw beleefd heeft. Hij heeft het erg naar zijn zin gehad en is blij dat hij dat hij het thuis heeft kunnen meemaken.

De Spaanse vrienden zijn nog aanwezig. Ik spreek met mijn vader af dat ik morgen weer langskom. Hij heeft dan rustig de tijd om met hen door te brengen. Ik vertel hem dat ik een nieuwjaarsborrel heb aan het einde van de middag.

Voordat ik naar de nieuwjaarsborrel ga ik eerst nog langs huis. Een chillen. Het is gisterenavond een zwaar beladen avond geweest. Diep van binnen doet het pijn merk ik. Ik heb verdriet en een leeg gevoel van binnen. Het is mij allemaal niet in de koude kleren gaan zitten.

Gelukkig vind ik vanavond mijn afleiding in de nieuwjaarsborrel met veel kennissen, oude bekenden en vrienden.

Oud en Nieuw …

Gisteren heb contact gehad met een vriend van mijn vader die in het Sarphatihuis werkt. Hij heeft aangegeven dat er een rolstoelbus ter beschikking is voor Oud en Nieuw. Mijn vader wil graag Oud en Nieuw in zijn eigen huis vieren samen met de Spaanse vrienden en de vriendin van mijn moeder. Vanmiddag haal ik de rolstoelbus, die door het Sarphatihuis ter beschikking is gesteld, op.

Ik krijg nog uitleg over hoe de bus werkt en hoe de lift van de rolstoel zou moeten worden bediend. Vervolgens ga ik op weg. Ik heb afgesproken om de Spaanse vrienden, de vriendin van mijn moeder en haar vriendin op te halen in Amsterdam Noord. Ik bel mijn vader een uur voordat ik hem kom ophalen zodat hij zich gereed kan maken. Deze middag voel ik me een soort taxichauffeur. Een beetje rondrijden in een bus is best ontspannend merk ik.

Ik zet iedereen bij mijn vader’s huis af en ga vervolgens door naar mijn vader om hem op te halen. Bij het verzorgingstehuis aangekomen haal ik mijn vader van zijn kamer om vervolgens met hem naar de rolstoelbus te rijden. Bij de bus aangekomen moet het liftje voor de rolstoel bediend worden. Het liftje doet het niet. Er is geen beweging in te krijgen. Ik kijk alles na. Vraag hulp aan een andere rolstoelbuschauffeur die ook voor de deur staat. Na een kwartier zoeken vinden we uiteindelijk een knop onder de bestuurdersstoel. Deze dient eerst omgedraaid te worden alvorens het liftje bediend kan worden.

De avond van Oud en Nieuw is gemoedelijk, er wordt gekletst en gegeten. De hele avond heb ik een heel beladen gevoel. Ik vind het zwaar merk ik. Wat ga ik wensen om 12 uur, vraag ik me af.

Het 12 uur moment breekt aan. Ik pak mijn vader vast en geef hem een dikke knuffel. Ik wens dat we samen nog een mooie tijd hebben voor de periode dat het nog duurt. Het zal een laatste Oud en Nieuw met hem zijn realiseer ik me.

Vriendschap …

Vlak na het nieuws dat mijn vader niet meer behandeld kan worden zijn we naar Spanje gegaan. Mijn ouders hebben al meer dan 25 jaar vrienden wonen. De afgelopen 25 jaar zijn ze tientallen malen naar Spanje geweest en hebben mijn ouders veel tijd met deze mensen doorgebracht. Ik heb mijn moeder tijdens haar ziekbed beloofd dat als ze beter zou zijn om ook mee te gaan naar Spanje. Helaas heb ik het ‘tripje’ naar Spanje alleen met mijn vader moeten maken. Het zijn een paar bijzondere dagen geweest.

Een dag voor kerst heb ik het idee gekregen om de Spaanse vrienden van mijn vader te bellen met de vraag of ze op korte termijn langs willen komen. Ik heb contact gezocht met de dochter van deze vrienden. Dit vertel ik mijn vader. Hij is blij dat ik contact heb gezocht. Hij wil ook graag dat ze langskomen. Ook heb ik de vriendin van mijn moeder, die ook met hen bevriend is, ingelicht dat ik contact heb gezocht. Zij heeft meteen geopperd om dezelfde avond ook nog contact met hen te zoeken.

Snel is duidelijk geworden dat ze vandaag naar Nederland komen om Oud en Nieuw mee te maken met mijn vader. Ik haal ze op van Schiphol.

Voordat ik naar mijn vader ga maak ik een tussenstop bij de vriendin van moeder. De Spaanse vrienden logeren de komende dagen bij haar. Na daar een kopje soep gegeten te hebben breng ik de Spaanse vrienden naar mijn vader. Onderweg probeer ik in zeer gebrekkig Spaans met hen een praatje te maken. Ik probeer uit te leggen dat het redelijk naar omstandigheden met mijn vader is en dat et verzorgingstehuis een goede plek is.

Ik breng ze naar boven in het verzorgingstehuis. Het is een emotioneel weerzien. Na een half uurtje besluit ik om ze alleen te laten zodat ze kunnen bijpraten.

Ik ben blij dat de Spaanse vrienden er zijn, want ik weet hoeveel deze mensen voor mijn ouders betekenen. Wat is vriendschap tussen mensen toch mooi en bijzonder. Het geeft mij een warm gevoel om dat tussen mensen te zien.

Rustdag …

Vandaag ben ik laat opgestaan. Even na twaalf uur. Ik was vanmorgen zo moe dat ik terug mijn bed ben in gegaan en prompt weer in slaap ben gevallen.

Ik besluit om vandaag niet zo veel te gaan doen. ’s Middags drink ik alleen koffietje en doe een broodje met een hele goede vriend van mij.

Ik merk dat ik ongemerkt heel veel meters maak en soms mezelf geheel voorbij loop. Het is moeilijk een balans te vinden om geheel voor mijn vader klaar te staan en mijzelf niet te vergeten. Het is belangrijk dat ik hier een modus in ga vinden. Anders doe ik mijzelf tekort en zal ik daar op lange termijn de tol voor moeten betalen.

Aan het begin van de avond bel ik mijn vader op. We kletsen even en hij vertelt dat hij een drukke dag heeft gehad. Er zijn veel mensen langs gekomen. Ik vertel hem dat ik eindelijk lekker op de bank zit en er eigenlijk niet van plan te komen. Ik wil het even rustig aan doen. Hij begrijpt het.

In bed heb ik een begin gemaakt met het lezen van het boek ‘Het Tibetaanse Boek van Leven en Sterven’. Een boek dat ik een paar weken geleden gekregen heb van een van mijn beste vrienden. Ik merk dat ik eindelijk een beetje begin te ontspannen.

Het is een rustdag, die heb ik eigenlijk wel verdiend vind ik. Morgen wordt weer een dag met een redelijk volle agenda. Afspraak met mijn broer, Spaanse vrienden van mijn vader halen van Schiphol. Deze mensen dan brengen naar een vriendin van mijn moeder om die later weer naar mijn vader te brengen.

Nieuw …

Na twee dagen aan een bloedtransfusie gelegen te hebben is mijn vader vanmiddag weer terug in het verzorgingstehuis.

Mijn vader is een stuk vitaler dan vorige week en heeft weer zin in bepaalde dingen. Hij ligt niet op bed. Hij zit in zijn rolstoel op zijn kamer als ik arriveer. Na een tijdje kletsen geeft hij zelfs aan dat hij vanavond wel weer zin heeft om beneden in gezelschap te eten. Aan zijn vaste tafel met Annie en Corrie. Hij heeft ze tenslotte al een tijdje niet gesproken en wil ze graag vertellen hoe de stand van zaken is.

Later op de avond krijg ik een pingetje van mijn vader dat hij Oud en Nieuw toch graag in zijn eigen huis zou willen meemaken. Heeft het gesprek dat ik gisteren met hem heb gehad toch effect? Of is het het nieuwe bloed dat hij heeft mogen ontvangen? Het is mij om het even. Ik ben blij dat hij wat lichtpuntjes ziet en nog ergens zin in heeft.

Nieuw bloed doet wonderen zo lijkt het. Bericht aan degene die het bloed, dat mijn vader heeft mogen ontvangen, afgestaan heeft: mijn eeuwige dank! Mijn vader heeft er voorlopig wat aan en knapt er van op voor ‘the time being’.

Dilemma …

Ik ga vanmorgen vroeg naar mijn vader. Hij wordt naar het ziekenhuis gebracht voor een bloedtransfusie. Aangekomen in het verzorgingstehuis maak ik een overnachtingstasje voor hem. Hij verwacht dat hij een nachtje zal moeten blijven.

Wachtend op de ambulance raken we in gesprek over tweede kerstdag. Het is fijn om even thuis geweest te zijn merkt mijn vader op. Hij heeft genoten. Ik geef aan dat het binnen de mogelijkheden valt om de deur uit te gaan. Hij mag wat mij betreft wel vaker de vier muren van het verzorgingstehuis verlaten. Aarzelend komt hij daar op terug en geeft aan dat hij het niet zo goed weet of hij dat wel echt wil. Vaker de deur uit. Het verzorgingstehuis is tenslotte zijn nieuwe comfort zone.

Ik merk dat ik een dilemma heb. Met fluwelen handschoenen dingen aanpakken en het mijn vader zo aangenaam mogelijk maken in het verzorgingstehuis of af en toe een duwtje geven in de richting om wat vaker buiten de vier muren van het verzorgingstehuis te komen. Nog genieten van de dingen die hij zou kunnen doen of zin in zou hebben.

In het ziekenhuis krijgt mijn vader vier zakken nieuw bloed. Dat gaat ongeveer zestien uur duren. Ik besluit even weg te gaan en te gaan lunchen. De hele middag houdt het dilemma mij bezig merk ik.

’s Avonds besluit ik het onderwerp nog eens aan te snijden. We hebben een emotioneel gesprek. Ik geef mijn vader aan dat ik me niet kan verplaatsen in de geestelijke en fysieke gesteldheid van mijn vader. Ik vertel hem dat ik met een dilemma loop. Hij is blij dat ik het bespreekbaar maak, maar vindt het tegelijkertijd moeilijk om stelling te nemen. We laten het even voor wat het is. Ik laat mijn vader weten dat ik blij ben dat ik het bespreekbaar heb gemaakt. Ik zeg hem dat ik mezelf anders later wel voor mijn kop zou kunnen slaan als ik hem geen opties zou hebben aangeboden. Zijn keuze is altijd de juiste zeg ik tegen hem.

Het zoeken naar een balans tussen de comfort zone van mijn vader en wat er nog mogelijk is om allemaal te doen is niet makkelijk merk ik. Soms twijfel ik wel eens of ik het goed doe. Daar moet ik maar even door heen merk ik.

Achtbaan …

De achtbaan van het leven is een heftige rit heb ik een tijd geleden opgeschreven. De achtbaan waar ik al mijn hele leven in zit heeft enorme heftige stukken sinds het overlijden van mijn moeder. Je voelt richting de kerstdagen dat je omhoog wordt getrokken, waarbij de spanning oploopt, om daarna vervolgens de rit in een vrije val naar beneden voort te zetten. Het enige wat je kunt doen is je er aan overgeven.

Ik heb geregeld dat mijn vader naar zijn eigen huis kan vandaag. Ik haal hem op met de rolstoeltaxi en breng hem naar zijn huis. In overleg met mijn vader heb ik veertien mensen, die hij graag om zich heen heeft, uitgenodigd om tweede kerstdag mee door te brengen.

Iedereen draagt zijn steentje bij. Het huis is versierd, er zijn hapjes gehaald, er is voldoende drank geregeld, heerlijk avondeten wordt verzorgd en toetjes zijn in elkaar gezet. Het is een bijzondere dag waarbij er veel wordt gelachen, maar ook tranen worden gelaten. Ik merk op dat iedereen op zijn eigen manier geniet van deze dag.

Het moet voor mijn vader een emotionele achtbaan zijn. Hij is al een paar weken, sinds dat ik hem ophaalde op de dag dat hij niet meer kon lopen, niet meer in zijn eigen huis geweest. Ik merk dat hij het erg naar zijn zin heeft vandaag. Terug in zijn eigen comfort zone met zijn dierbaren om hem heen.

Onderweg terug naar het verzorgingstehuis is hij emotioneel over de dag. Hij zegt tegen mij dat hij blij is dat deze dag op deze manier heeft plaatsgevonden. Ik ben blij dat ik het heb kunnen regelen en dat iedereen zo behulpzaam en aanwezig is geweest. Het besef bij mij is dat het tenslotte voor iedereen, die aanwezig is geweest, ook geen gemakkelijke dag is.

Deze dag is een dag met een hoop gevoel en emotie. Komende dagen moet ik daar een plekje voor gaan vinden. Het is net een echte achtbaan. Pas tijdens de vlakke stukken ga je je realiseren hoe heftig het ritje eigenlijk is.

Onvergetelijke kerst …

Kerstavond is anders, zo ook deze eerste kerstdag. Ik sta op met een steen in mijn buik, zo lijkt het. Onder de douche besef ik me dat ik het zwaar heb. Op een of andere manier merk ik ook dat ik een soort van berusting over me heen begin te krijgen.

Ik bekijk de cadeautjes, die ik mezelf voor kerst gegeven heb. Het zijn prints op canvas in zwart wit van mij en mijn vader en van mij en mijn moeder. Ik geniet met glazige ogen als ik naar mijn cadeautjes in de huiskamer kijk. Ik realiseer me dat ik ze heel bijzonder vind.

Een van mijn vrienden stelt voor om even buiten de deur koffie te drinken in het begin van de middag. Hij komt samen met zijn 7-jarige dochter. Wat een prinsesje. Ik ben blij dat ze even zijn geweest.

’s Middags heb ik een film gekeken en vooral gerelaxed. Ik ben moe van een zware week. De zus van mijn vader en mijn broer zijn vanmiddag bij mijn vader geweest. Ik ga later naar mijn vader toe, zodat mijn vader deze gehele kerstdag bezoek heeft gehad.

Ik kijk de hele avond samen met mijn vader naar een film. Het is ook eens fijn om niet te kletsen, maar te genieten van elkaars aanwezigheid merk ik. Een gelukkig gevoel krijg ik bij het feit dat ik tijdens de reclames even koffie haal en wat te drinken voor mijn vader regel. Ik heb cashewnoten meegenomen voor bij de film. Mijn vader vindt deze lekker en geniet.

Een onvergetelijke kerst …

Afscheid nemen …

Kerstavond is een bijzondere avond voor velen. Voor mij is het vanavond ook een bijzondere avond. Ik ga naar mijn vader in het verzorgingstehuis om daar deze avond met hem door te brengen. Normaliter doen we met het hele gezin en aanhang vaak kadootjes op deze avond. Dit jaar is deze avond anders.

Mijn vader vertelt dat hij vandaag met de geestesbegeleider gesproken heeft. Hij heeft een tijd lang in de stilte ruimte gezeten. Het was een bijzonder gesprek zei hij. De geestesbegeleider is volgende week niet aanwezig. Hij heeft daarom een gedicht aan mijn vader gegeven. Het lijstje met het gedicht staat op zijn nachtkastje. Het is een gedicht van Dietrich Bonhoeffer. De titel van het gedicht is afscheid nemen.

Afscheid nemen
is met zachte vingers
wat voorbij is dichtdoen
en verpakken
in goede gedachten der herinnering…

Is verwijlen
bij een brok leven
en stilstaan op de pieken
van pijn en vreugde…

Afscheid nemen
is met dankbare handen
weemoedig meedragen
al wat waard is
niet te vergeten…

Is moeizaam
de draden losmaken
en uit het spinrag
der belevenissen loskomen
en achterlaten
en niet kunnen vergeten…

Ik krijg een brok in mijn keel en moet een traan laten. Ik vind het mooi. Waarschijnlijk is mijn vader rustig op zijn manier afscheid aan het nemen. Ik besef me dat dit voor iedereen een moeilijk een proces is of wordt.